Монгол орны хүйтэн уур амьсгал нь барилга байгууламжийг дулаалга сайтай, халаалтын эрчим хүчний хэрэглээ багатай байхыг зүй ёсоор шаардаж байна. Гэхдээ үүнийг хэрхэн таньж мэдэх вэ?
Маш олон оронд барилгын эрчим хүчний гэрчилгээ буюу (building energy performance certificate) нь тухайн барилга хэр эрчим хүчний хэмнэлттэй буюу зөв, сайтар дулаалсан болохыг илэрхийлдэг.
Зураг 1. Их британи болон ХБНГУ ийн барилгын эрчим хүчний гэрчилгээний загварууд
Манай оронд 1997 оноос барилгын халаалтын эрчим хүчний хэрэглээг бууруулах, үр ашигтай болгох чиглэлээр нормын шаардлагууд шинэчлэгдэж эхэлсэн. БХБЯ-ны сайдын 2020 оны 8 сарын 13-ны өдрийн 146 тоот тушаалаар “Барилгын дулаан хамгаалалт” /БНбД 25-01-20/ барилгын норм, дүрмийг баталсан ба 2021 оны 1-р сарын 1-ээс мөрдөгдөж эхлээд байна. Энэхүү нормд нэгдүгээрт барилгын хана, хучилт, шал, цонх хэр хэмжээний дулаалгатай байх ёстойг нормчлон зааснаас гадна барилгын эрчим хүчний хэрэглээний гэрчилгээний загварыг шинэчлэн тогтоосон.Улаанбаатар хотод барих хувийн орон сууцнууд нь дээрх нормын шаардлагын дагуу дараах дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүртэй байхаар заагдсан байна.
Хүснэгт 1. Хувийн сууцны барилгын дулаалгын шаардлага (БНбД 25-01-20)
Дулаалгын материалын талаар Монгол улсын хувьд түгээмэл ашиглагдаж байгаа дараах материалууд байна.
Аль ч материалыг нь дулаалгад ашиглаж болох ч заавал тус тусынх нь технологийг мөрдөх ёстой. Суурь шалны дулаалгын хувьд ус чийг тусгаарлах чадвар сайтай болон механик үйлчлэлд тэсвэртэй учраас XPS нь илүү тохиромжтой байдаг.Сайтар дулаалсан, овор багатай буюу бага гадаргуугаар их эзэлхүүнийг бүрсэн, шиллэгээний илтгэлцүүр буюу нийт ханын талбайд эзлэх цонхны хэмжээ зохистой харьцаанд төлөвлөж чадсанаар халаалт агаар сэлгэлтийн эрчим хүчний хэрэгцээгээрээ нормын шаардлага хангах боломжтой.Монгол улсад мөрдөгдөж буй барилгын эрчим хүчний гэрчилгээ нь 7 шатлалтай бөгөөд шинээр баригдаж байгаа болон их засвар хийж буй барилгуудын хувьд С ангилалын шаардлагад нийцсэн эрчим хүчний хэрэгцээтэй байх ёстой. Харин B ангилал бол өнөөдөр банкны системд эрчим хүчний хэмнэлтийн гол шаардлага болох 20 хувь хэмнэлттэй байх нөхцөлийн үндсэн шалгуур юм.
Барилгын зураг төслийн эрчим хүчний гэрчилгээ нь барилгын халаалт, агаар сэлгэлтийн дулааны эрчим хүчний хэрэгцээг хянах системийг бий болгох зорилготой.
Энэ нь барилгын дулаан хамгаалалтын ба эрчим хүчний шинж чанар, хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа норм, хууль тогтоомжоор тогтоосон барилга байгууламжийн эрчим хүчний хэмнэлтийн шаардлагаар тодорхойлсон нормчилсон үзүүлэлтэд нийцсэн байхыг хэлнэ.
Орон сууцны барилгын сууцны бус өрөөнүүдийн ашигтай талбай сууцны талбайгаас 20%-иар их бол эрчим хүчний гэрчилгээг сууцны ба сууцны бус хэсгүүдэд тус тусад нь боловсруулна.
Бага талбайтай өрөө бүхий орон сууцны барилгад нэгдсэн эрчим хүчний гэрчилгээг боловсруулна.Барилгын эрчим хүчний гэрчилгээ нь хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй норм, нормативын шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг эрх бүхий байгууллага болон барилгын эрчим хүчний аудит хийх зөвшөөрөл бүхий байгууллага гүйцэтгэнэ.
Барилгын эрчим хүчний гэрчилгээг барилгын эрчим хүчний аудитын үед заавал гүйцэтгэх бөгөөд одоогийн нөхцөл, сайжруулалт хийсэн гэсэн 2 хувилбараар хийж хариуцсан төрийн байгууллагад бүртгүүлнэ.
Тухайн барилгын эрчим хүчний гэрчилгээг зураг төслийн болон ашиглалтад орсны дараа зураг төслийн инженерүүд боловсруулах ба харин ашиглагдаж буй барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн үнэлгээний зорилго бүхий гэрчилгээг Барилгын эрчим хүчний аудиторууд хийж гүйцэтгэнэ.Тэгэхээр хувийн сууц худалдан авах эсвэл барих нөхцөлд эрчим хүчний гэрчилгээтэй байх нь үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ цэнийг өсгөх нэг гол хэрэгсэл гэж харах цаг нь болсон.
Зураг 2. Барилгын эрчим хүчний гэрчилгээний загвар (БНбД 25-01-20)
Баянхонгор аймагт дулаалсан нэгэн барилгын ажлуудын зургаас
ШУТИС, Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн төвийн захирал Б.Мөнхбаяр
